Ngày 8/8, Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ Công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) đã có văn bản gửi Quốc hội, Chính phủ và các bộ ngành liên quan kiến nghị khẩn thiết hủy bỏ điều 292 của Bộ luật Hình sự 2015.
Theo VINASA, điều 292 Bộ luật Hình sự 2015 đang gây tâm lý hoang mang, lo lắng và tạo thành một làn sóng phản đối mạnh mẽ đặc biệt là từ cộng đồng khởi nghiệp và cộng đồng doanh nghiệp công nghiệp thông tin.
Điều 292 đang gây ra làn sóng phản đối từ cộng đồng khởi nghiệp và công nghệ thông tin (Ảnh Internet)
4 dấu hiệu và 10 bất hợp lý
Nội dung điều 292, theo VINASA có 4 dấu hiệu định tội, gồm: (1), Hành vi cung cấp một trong các dịch vụ: a) Kinh doanh vàng trên tài khoản; b) Sàn giao dịch thương mại điện tử; c) Kinh doanh đa cấp; d) Trung gian thanh toán; đ) Trò chơi điện tử trên mạng; e) Các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông theo quy định của pháp luật.
(2) Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông (gọi chung là mạng) để cung cấp dịch vụ; (3) không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép và (4) Thu lợi bất chính trên 50 triệu đồng hoặc có doanh thu trên 200 triệu đồng.
Với 4 dấu hiệu định tội trên, Hiệp hội VINASA cho rằng, điều 292 Bộ luật Hình sự 2015 (đang được dừng lại để lấy ý kiến sửa đổi) đang vi phạm quy định của Hiến pháp, đi ngược lại quan điểm, chủ trương của Đảng, Chính phủ, tác động tiêu cực tới ngành công nghệ thông tin…
Cụ thể, 10 điểm vi phạm, bất hợp lý của điều 292, theo Hiệp hội VINASA, gồm:
Thứ nhất: Điều 292 hình sự hóa hoạt động kinh doanh trái phép, đồng thời với hình sự hóa hoạt động kinh doanh trên mạng.
Cụ thể, với 4 dấu hiệu định tội như trên, đặc biệt là với qui định quét tại điểm e khoản 1 thì tất cả các hoạt động kinh doanh dịch vụ trên mạng nằm trong danh mục 267 ngành nghề kinh doanh có điều kiện theo qui định của Luật Đầu tư 2014 đều có thể bị coi là tội phạm nếu vi phạm về điều kiện kinh doanh và “thu lợi bất chính từ 50 triệu trở lên hoặc có doanh thu từ 200 triệu trở lên”.
Việc hình sự hóa hoạt động kinh doanh trên mạng còn được thể hiện rõ qua việc qui định dấu hiệu sử dụng mạng để thực hiện hành vi cung cấp dịch vụ là dấu hiệu định tội thay vì chỉ coi là dấu hiệu định khung.
Thứ hai: Vi phạm quyền tự do kinh doanh được Hiến pháp 2013 qui định.
Thứ ba: Trái với đường lối, chủ trương phát triển kinh tế được thể hiện trong Hiến pháp 2013.
Thứ tư: Đi ngược lại với quan điểm chủ trương, chính sách, chiến lược của Đảng và Chính phủ về thúc đẩy phát triển, ứng dụng công nghệ thông tin; ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của không chỉ ngành công nghệ thông tin mà còn của tất cả các ngành, lĩnh vực của đời sống kinh tế, xã hội đất nước.
Thứ năm: Không phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển trong thời đại số.
Thứ sáu: Đi ngược lại quan điểm của Đảng và Chính phủ về không hình sự hóa các quan hệ hành chính, kinh tế đã được qui định trong Hiến pháp và được Thủ tướng Chính phủ khẳng định mạnh mẽ tại hội nghị “Doanh nghiệp - Động lực phát triển kinh tế” tổ chức ngày 29/4/2016 vừa qua tại Tp.HCM.
Thứ bảy: Điều 292 qui định về hành vi tội phạm chưa phù hợp với quan điểm về tội phạm được qui định tại điều 8 của Bộ luật Hình sự.
Thứ tám: Vi phạm nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật – một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của pháp luật.
Thứ chín: Điều 292 có nhiều nội dung qui định bất cập, chưa thống nhất về khái niệm pháp lý với các luật chuyên ngành, dễ gây các cách hiểu và giải thích khác nhau trong quá trình áp dụng, thực thi pháp luật.
Thứ mười: Tác động tiêu cực đối với ngành công nghệ thông tin và nền kinh tế nói chung.
Doanh nhân dễ bị quy thành tội phạm
Tại mỗi quan điểm đưa ra, VINASA đều phân tích kỹ càng và có những dẫn chứng, ví dụ cụ thể.
Theo VINASA, với những điểm vi phạm, mâu thuẫn và bất hợp lý nêu trên, nếu thực thi điều 292 vào thực tiễn sẽ gây ra các hệ lụy nghiêm trọng sau:
- Điều 292 không chỉ đặt các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin, mà còn đặt mọi doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề kinh doanh có điều kiện vào nguy cơ bị hình sự hoá khi nỗ lực đổi mới sáng tạo trong việc cung cấp điện tử hoá trên mạng các dịch vụ kinh doanh truyền thống. Điều này sẽ gây tác động cản trở hoạt động đổi mới sáng tạo, kìm hãm hoạt động khởi nghiệp công nghệ, phá hỏng những nỗ lực hiện nay của Đảng, Chính phủ và cộng đồng xã hội trong việc xây dựng Việt Nam trở thành một quốc gia khởi nghiệp.
- Ảnh hưởng xấu đến hình ảnh môi trường kinh doanh và thu hút đầu tư của Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ công nghệ thông tin; làm suy giảm năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp và cả nền kinh tế so với các quốc gia khác trong khu vực; có nguy cơ gây bất lợi cho Việt Nam trong bối cảnh hội nhập trong cộng đồng kinh tế ASEAN và tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đặc biệt là TPP.
- Gây tâm lý hoang mang cho cộng đồng doanh nghiệp dịch vụ công nghệ thông tin nói riêng và nhiều ngành nghề, lĩnh vực hiện đang thuộc diện kinh doanh có điều kiện nói chung.
- Tăng nguy cơ dẫn đến chảy máu chất xám, thất thu thuế khi các doanh nghiệp công nghệ đặc biệt là các doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ của Việt Nam bỏ ra nước ngoài thành lập doanh nghiệp. Mặt khác lại tăng thêm lý do và động cơ để các doanh nghiệp nước ngoàiduy trì và phát triển mô hình cung cấp dịch vụ qua mạng Internet xuyên biên giới vào Việt Nam mà không đăng ký hoạt động chính thức tại Việt Nam để tránh thuế và tránh phải xin phép, tránh trách nhiệm hình sự.
- Đối xử bất công đối với doanh nhân, doanh nghiệp, những người làm ăn chân chính tạo ra của cải vật chất cho xã hội, làm giàu cho đất nước nhưng lại dễ dàng bị quy kết thành tội phạm chỉ vì những lỗi vi phạm về thủ tục hành chính, làm thui chột tinh thần doanh nhân, tinh thần khởi nghiệp.
Doanh nhân làm ăn chân chính dễ bị quy kết thành tội phạm (Ảnh Internet)
- Tạo tiền đề cho cơ chế xin cho nặng nề trong việc cấp giấy phép và đẻ ra các loại giấy phép con trong các ngành kinh tế và các tiêu cực khác như khả năng lạm dụng qui định của luật để sách nhiễu doanh nghiệp.
Ngoài việc kiến nghị hủy bỏ điều 292 của Bộ luật Hình sự 2015, Hiệp hội này còn kiến nghị Quốc hội, Chính phủ và các bộ ngành liên quan rà soát kỹ lưỡng Bộ luật Hình sự để loại bỏ, chỉnh sửa những qui định có tính chất hình sự hóa các hoạt động kinh doanh, nhất là các điều như: điều 162 tội buộc công chức, viên chức thôi việc hoặc sa thải người lao động trái pháp luật; điều 200 tội trốn thuế.
